Leren van chaos

De wereld staat op zijn kop. Zoveel is zeker. De logische vraag dan natuurlijk reist gaat over ‘wat nu nodig is’. We horen al ‘nieuw leiderschap’ en ‘testmaatschappij’, maar die vind ik nog erg hol (de eerste) en onhoudbaar (de tweede).  In alles wat nu speelt lijkt één thema centraal en overheersend thema te zijn: angst.

Angst voor onze gezondheid(szorg), voor onze planeet en onze economie.

Natuurlijk, er is genoeg om je ongerust over te voelen. Laten we onze kop uit het zand houden. Tegelijkertijd lijkt angst de motor die alle nieuwe leiderschap en maatregelen aandrijft. Doen we er wel goed aan om angst zo centraal te zetten als beweegreden om in actie te komen?

Zien we nog wel helder genoeg?

Naast de zorgen om onze gezondheid(szorg), planeet en economie, is een van mijn grootste zorgen wel de grote invloed van angst in alle belangrijke keuzes die nu gemaakt moeten – en gaan! – worden.

Angst vernauwt onze blik, houdt ons vast in een fight, flight or freeze en maakt dat we sterk geneigd zijn om de eerste de beste aantrekkelijke ‘oplossing’ aan te grijpen en uit te voeren. Het maakt ook dat we niet meer over deze eerste oplossing in gesprek willen gaan en de verschillende gezichtspunten ervan te onderzoeken. Want ‘er is haast geboden, het is twee voor twaalf en we moeten nú handelen’.

De haast eruit, de vaart erin.

Natuurlijk, het ís in veel opzichten ‘twee voor twaalf’ en ja, niets doen is niet altijd een optie. Tegelijkertijd is er wel veel te zeggen voor rust en aandacht om het probleem goed te onderzoeken en de juiste en best passende oplossing ervoor te verkennen. Met een verdieping, een verrijking voor nieuwe inzichten die nog niet eerder de revue zijn gepasseerd. Een creatieve wisselwerking tussen ‘even niets doen’, goed rondkijken en dan pas handelen.

De haast eruit, de vaart erin. Of zoals ik eens las van een boeddhist die schreef dat hij op een dag gemiddeld één uur mediteert, tenzij hij het druk heeft, dan mediteert hij twee uur.

Wanneer er druk en chaos heerst, is het belangrijk rust te houden, overzicht te creëren en te gaan begrijpen wat de mechanismen zijn dat de chaos veroorzaakt. Te gaan snappen wat de essentie is van al die chaos. Dit is noodzakelijk. Het voorkomt waar Einstein voor waarschuwde: dat als we problemen proberen op te lossen met dezelfde mind-set als die de problemen hebben veroorzaakt, we creeren waar we juist vanaf willen.

Dit betekent dus dat we eerst een dieper begrip moeten verkrijgen van de situatie, van onszelf en onze (collectieve) overtuigingen die het probleem hebben gecreëerd. Dat we daarna kunnen evolueren door in te zien waarom we deze overtuigingen nodig hadden (denk aan: veiligheid, gezondheid, verbinding, vertrouwen etc.) en dán gaan ontdekken hoe we dit ook kunnen bereiken zónder weer de problemen te veroorzaken.

We scheppen dan dus iets fundamenteel nieuws, in plaats van een nieuwe variant gefundeerd in het bestaande systeem.

Wat zijn we aan het leren?

Deze chaos is bedoeld om collectief van te groeien, van te leren.

En als je het mij vraagt gaat het erom dat we gaan inzien dat we onze eigen verantwoordelijkheid kwijt zijn geraakt. We zijn in slaap gevallen door het comfort van de verzorgingsstaat, afgeschrikt door de complexiteit van het systeem en van ons innerlijk weten weggeraakt door de gedachte dat ‘die daarboven het wel zullen regelen voor ons’.

We zijn vergeten hoe we samen voor onszelf en ons samen kunnen zorgen. Met andere woorden: we hebben ons leven uit handen gegeven.

De balans is weg: het collectief is er niet meer voor het collectief, maar voor het systeem dat de suggestie wekt voor het collectief te zorgen.

Een stap terug om vooruit te kunnen

Eigenlijk moeten we dus eerste een stap terugzetten. Op de plaats rust. Niet in paniek vooruit blijven rennen, maar eerst stil gaan staan in het midden van de storm (daar waar het windstil blijkt te zijn, al zindert het om ons heen). Want daar en alleen daar kunnen we zien wat de storm is. En alleen dan kunnen we een werkelijke effectieve verandering gaan maken.

Rust.

Zien om te begrijpen.

Leren.

En dán nieuwe stappen zetten die de héle mensheid dient, niet slechts het systeem.