We komen niet tot samenwerking, innovatie of creativiteit, als we tegenover elkaar staan, zoals we dagelijks kunnen zien in de steeds sterker gepolariseerde wereld van tegenwoordig.
We worden haast gedwongen te kiezen voor het een óf het ander. Of je bent voor (bijvoorbeeld de anderhalve-meter-samenleving, het vluchtelingenbeleid of vaccinaties) of je bent tegen. Het lijkt ook of deze beweging steeds sterker wordt. De druk om ergens iets van te moeten vinden over het ene, dan wel het andere uiteinde van het spectrum, is groot.
Alsof voor óf tegen zijn de norm is en het hele gebied ertussen er is voor hobbymatig navelstaren door naïeve wereldverbeteraars op een luxe yoga-retraite. Terwijl dáár juist de oplossing ligt: verbindend leiderschap.
Strijd lost niets op
In mijn ogen verbeeldt dit proces een grote verwarring en onzekerheid over wat er allemaal gaande is om ons heen, over waar we nog in kunnen geloven en voor moeten gaan staan. Alles lijkt z’n tegenkanten te hebben en vasthouden aan uitersten geeft dan wellicht een gevoel van veiligheid en zekerheid.
Terwijl we hier niet verder mee komen. Want extremen sluiten heel veel uit. In de eerste en meest belangrijke plaats namelijk de verbinding op basis van onze gedeelde menselijkheid. De scherpte in tegenstelling maakt dat we te gemakkelijk de ander vergeten te zien als mens. Als we dat namelijk wél zouden doen, zou een groot deel van de opgebouwde spanning wegvloeien en daarmee het (illusionair) gevoel van veiligheid en zekerheid in gevaar komen.
Wat het verder uitsluit is de ontwikkeling van het geheel. Als we tegenover elkaar staan en bewust of onbewust in een strijd betrokken blijven, komen we niet tot samenwerking, niet tot creativiteit, niet tot innovatie. Vanuit polariteit – waarin de motivatie om in beweging te komen er een is van winnen of verliezen – valt niet bij te dragen aan een gezonde en gelukkige samenleving en een duurzame manier van leven op onze planeet.
Weg uit de tegenstellingen
Werkelijke groei komt pas als we een derde weg vinden. Een weg waarin de tegenstellingen samen komen tot nieuwe inzichten en keuzes. Om hier te komen moeten we niet wachten op politieke leiders, activisten of weldoeners die ons gaan redden, want in de allereerste plaats vraagt dit een actieve houding van onszelf. Een actie om ons eigen leiderschap op te nemen: leiderschap vanuit het mens-zijn waarin we ieder ander zien als medemens met gedeelde gevoelens van vreugde, angst en pijn en behoeften aan veiligheid, liefde en verbinding.
Deze vorm van leiderschap is een heel andere dan de vormen die we veelal zien op het nieuws, sociale media en in films. Daarin wordt leiderschap vaak gedefinieerd als aan uitgekozen toebedeeld handelen ten behoeve van het overwinnen van het kwaad dat ons allen bedreigt. Maar hoe nobel dit ook lijkt, we komen er niet verder mee omdat het niet verbindt en het in haar handelen elke keer weer nieuwe bedreigingen schept.
Innerlijk leiderschap en gedeelde menselijkheid
Leiderschap voor deze derde weg is er een dat de uitersten verbindt, in plaats van tegen elkaar uitspeelt. Leiderschap dat nieuwe paden helpt ontdekken waarin we onze gedeelde behoeften weten te vervullen. Deze vorm kenmerkt zich door een acceptatie van de verschillen, zónder daarin haar eigen autonomie los te laten. Het maakt verbinding op basis van onze gedeelde menselijkheid.
In tegenstelling tot wat we veelal geleerd hebben over leiderschap vraagt deze derde weg een actief passieve houding. Ingehouden, aanwezig afwachten tot alles wat er toe doet is gezien en gehoord en het juiste moment is ontstaan voor een juiste actie. Dit vraagt om intuïtie, empathische aanwezigheid, onderscheidingsvermogen en het durven wachten (sitting in the fire). Eerder dus ‘groen-gele’ kwaliteiten dan de ‘rood-blauwe’ die we vaak aan leiderschap toekennen.
In ons werk met SamenWerkt.nu en onze methode BeterBesluit® scheppen we een basis waarin deze vorm vanuit leiderschap ruimte kan krijgen en je het vorm kan geven in de bestaande structuren van ons dagelijkse leven.
Positieve effecten
Deze vorm van leiderschap is zowel empathisch als super scherp. Empathisch, zodat we allemaal voelen ertoe te doen en onderdeel te zijn van het geheel. En tegelijkertijd super scherp als het nodig is om de veiligheid en integriteit van de groep te bewaken.
Toepassing ervan maakt dat aanwezige verschillen onderzocht en uitgediept kunnen worden en zodoende verrijking bieden voor het geheel. Het is onze passie hier met SamenWerkt.nu en BeterBesluit aan bij te dragen.
Dagelijks leiderschap
In ons dagelijkse leven kan dit leiderschap zich op verschillende manieren tonen. Ik geef een paar voorbeelden:
- Je neemt de tijd om te luisteren naar juist die collega die velen normaal het liefst links laten liggen. Zijn mening wijkt af, het kost je tijd je hierin te verdiepen. Men vindt zijn vragen of opmerkingen maar lastig. Je doet dit omdat je weet dat het horen van zijn gezichtspunt de verbinding in de groep verbetert en er ook best waarheid en verrijking in zijn mening kan zitten.
- Je volgt je eigen koers omdat je van binnen weet dat het klopt, ondanks dat het anders is dan anderen het doen.
- Je laat je niet opjagen door de mores van snel-snel, druk-druk en ‘ff aftikken’ en neemt de tijd voor datgene wat in jouw beleving aandacht nodig heeft. Omdat je weet dat snel-snel vaak betekent dat het half gebeurt en de nodige aandacht het juist de benodigde verdieping geeft.
- Je laat je niet langer meeslepen in machtsspelletjes en gaat er ook niet tegenin. Je kiest ervoor te doen wat volgens jou klopt, omdat je weet dat dit de enige duurzame weg is om te bewandelen.
Hoe geef jij dit vorm in je dagelijkse leven? En wat heb jij nodig om hierin een volgende stap te zetten? Vertel het ons, we gaan graag met je in gesprek.
