“Is het jullie wel eens gelukt de dialoog aan te gaan met de ‘complotdenkers’? Ik krijg altijd het idee dat je in totaal verschillende werelden leeft. Dat maakt een dialoog heel moeilijk. Als iemand ervaringen heeft waarbij het wel is gelukt, hoor ik het graag. Ik ben daar oprecht benieuwd naar.”
Afgelopen week kreeg ik deze vraag. Mijn collega Robert schreef al een blog over ‘verbinding in corona-tijd.’ Want de verbinding is vaak ver te zoeken. Er lijken een paar kampen. Ben je kritisch op het overheidsbeleid? Dan hoor je al snel bij het kamp ‘complotdenkers.’ Heb je juist vertrouwen in Rutte en consorten? Dan ben je al snel ‘te goedgelovig en naïef.’
Het lijkt vooral te gaan om waarheidsvinding (whatever that may be): wie heeft er (on)gelijk?
Daarmee worden veel stappen overgeslagen.
Stap 1 is contact hebben met elkaar.
Maar hoe doe je dat?
In deze blog een aanzet en ik hoop ook een aanmoediging.
Hoe jij de ander ziet
Laat ik je gelijk uit de droom helpen: de sleutel ligt bij jezelf!
Het is het makkelijkst is om de verantwoordelijkheid bij de ander te leggen.
Dan blijf je zelf buiten schot, blijf je in je eigen veilige kader.
De verbinding kan pas komen als jij bereid bent kritisch te kijken naar jezelf en jouw beeld van de ander.
Hoe zie jij die ander? Als bedreiging, bekerings-object, sukkel of held?
Brene Brown noemt ontmenselijking het engste wat ze in 20 jaar als onderzoeker tegenkwam. En het wordt steeds erger (a time of ramped dehumanization). De lezing waarin ze dit zegt heb ik al meerdere keren gekeken. Van harte aanbevolen!
Ontmenselijking is iemand niet meer als ‘mens’ zien, maar als ‘complotdenker’ bijvoorbeeld. En als iemand in dat vakje zit, kun je opeens veel meer van zo iemand vinden.
We zijn allemaal mensen
Maar de grootste Hugo-hater is ook een mens net als jij.
En Rutte laat ook scheten die stinken.
We zijn allemaal mensen van vlees en bloed.
Geboren als kleine baby.
We maakten van alles mee. Soms was dat moeilijk, traumatiserend zelfs.
En – help – dat heeft regelmatig nog invloed op ons functioneren als volwassene.
We hebben allemaal behoefte aan contact, aan een community waar we bij horen.
We houden allemaal van veiligheid, echt onszelf mogen zijn.
We willen daarom de gevaren graag buiten houden.
De meeste mensen deugen. Echt waar.
Dat hoeft zich niet eerst te bewijzen!
Sterker nog: dat bewijst zich pas als jij het wilt zien.
Wil je de slechtheid van een ander zien? Dan lukt dat vast. En zo is jouw slechtheid ook wel ergens te vinden.
Of geloof je in de goede intenties van de ander, dat de ander deep-down ook alleen maar het beste zoekt voor zichzelf en de wereld?
“Ieder mens is een onverbeterlijke zinzoeker.”
Dat leerde ik ooit van mijn docent Chris Stroo.
Hij leerde ons nog meer. Lessen die me altijd bijgebleven zijn, me eigen geworden zijn.
Verwondering, nieuwsgierigheid, twijfel
Chris leerde ons de filosofische grondhouding. Deze wordt gekenmerkt door drie woorden: verwondering, nieuwsgierigheid en twijfel.
1. Verwondering
Ons luisteren naar de ander is vaak vooral gericht op onszelf: herken ik dit, vind ik hier ook iets van? Of: dit klopt van geen kanten, ze moet nu haar mond gaan houden, ik vreet me op, ik sla hem neer, etcetera.
Verwondering betekent:
- geloven in de goede intenties van de ander
- verrast zijn dat die ander zo anders kan denken (wacht met je veroordeling!)
- een groeiende nieuwsgierigheid voelen om die ander te begrijpen
2. Nieuwsgierigheid
Al snel denken we te weten wat de ander bedoelt.
“Ik snap precies wat je bedoelt.” Is dat zo? Ehm, nee, waarschijnlijk niet.
Nieuwsgierigheid betekent:
- niet opgeven de ander te willen begrijpen
- nog een vraag stellen. En nog één.
- niet denken dat je snapt wat die ander bedoelt. Blijven verwonderen, nieuwsgierig blijven, blijf twijfelen…
3. Twijfel
Misschien heeft die ander wel een punt.
Misschien had jij het wel mis.
Stel je voor.
Wat gebeurt er dan? Vergaat de wereld dan? Ben jij dan niets meer waard?
Neen, geenszins.
Twijfel betekent:
- dat jij het ook mis kunt hebben
- dat er nog een wereld te ontdekken is die je niet kende
- dat je zo steeds dichter bij het leven komt. Van twijfel weer terug naar verwondering. Onderweg naar dankbaarheid en verbinding. Verbinding met onszelf én de ander.
“Alleen maar luisteren”
Heb je afgelopen week Theo Maassen en Jinek gezien? Ze hadden een mooi gesprek over luisteren. De conclusie was dit: de sleutel tot een goed gesprek is “alleen maar luisteren.”
En dat is het.
Het mooiste wat er is is gehoord worden, begrepen worden. Dat jouw verhaal er echt mag zijn, jouw overtuigingen. Dat er geloofd wordt in jouw intenties, dat je niet gek bent, dat je echt het beste voor hebt met jezelf en de mensen om je heen.
Onderzoek wijst uit dat ‘als mensen zich gehoord voelen, ze niet meer hun zin hoeven te krijgen.’ Je zou daar de volgende conclusie uit kunnen trekken: als mensen nog steeds hun zin willen, voelen ze zich dus nog niet gehoord.
Is het je nooit gelukt de dialoog aan te gaan met andersdenkenden?
Dan moedig ik je aan (nog meer) te gaan luisteren. Alleen maar luisteren.
Met het geloof dat die ander een onverbeterlijke zinzoeker is, dat die ander de goede intenties heeft.
Geef niet op te luisteren, geef niet op je te verwonderen, nieuwsgierig te zijn en te twijfelen aan jezelf.
Is het nog steeds niet gelukt?
Luister langer, verwonder, wees nieuwsgierig en twijfel!
Hoe BeterBesluit® je kan helpen
Onze methodiek BeterBesluit® blijkt altijd weer een krachtig middel om in dialoog te komen met elkaar. De methodiek kan jou ook helpen. Ik licht twee elementen uit:
1. De procesregels helpen te luisteren
We hebben een aantal procesregels voor elk overleg. Die regels creëren veiligheid, want iedereen weet dat die regels ‘heilig’ zijn. Die voorspelbaarheid zorgt voor veiligheid. De korte samenvatting van de procesregels is dit: praat in rondes en hou je mond als je niet aan de beurt bent. Zo eenvoudig én that is where the magic happens. Want door te ‘moeten’ zwijgen ontstaat er ruimte om te gaan luisteren. Alleen maar luisteren. En ook ruimte om eigen gedachten en standpunten te heroverwegen. Te ‘moeten’ luisteren én de tijd krijgen alvorens je zelf moet reageren, geeft ruimte voor verwondering, nieuwsgierigheid en twijfel.
2. Gelijkwaardigheid is de sleutel
Het fundament onder onze methodiek is gelijkwaardigheid. Ons motto daarbij is ‘ik ben niet de baas, jij bent niet de baas, samen zoeken we het beste voor iedereen.’ Dat komt o.a. tot uiting door de consent–besluitvorming, waarbij we besluiten nemen die door iedereen gedragen worden, waar geen overwegende bezwaren meer tegen zijn. De lol is dat dit niet leidt tot vlees-noch-visch-besluiten, maar juist tot rijkdom en verbinding.
Gewoon maar de methodiek z’n werk laten doen. Dat is het mooiste.
Wat kun jij hier mee?
Ik ben benieuwd waar je wat aan hebt.
Wat inspireert je en wat roept juist nog vragen op?
Laat je reactie achter in de commentaren hieronder. We hebben graag contact met je!
